මහා වංශය , ලෝක උරුමයක් ලෙසින් අභිසෙස් ලබයි. – By ආචාර්ය ගාමිණී කාරියවසම්.
පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ පුස්තකාලය සතු මහා වංශය පුස්තකය, ලෝක උරුමයක් ලෙස,නොබෝදා නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කිරීම සිදු විය.පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලයේදී, එම පුස්තකයට අදාළ සහතික පත්‍රය,කුලපති මහාචාර්ය ජී.එච්. පීරිස් මහතා වෙත ප්‍රධානය කිරීම, යුනෙස්කෝ සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් අවුඩ්‍රේ ඔසේලේ මහත්මිය විසින් සිදුකරනු ලැබුවාය.ඇය ඊට අදාළ සමරු පලකයක්ද ඇය අතින් විවෘත විය.
Image Source : newsi
Image Source : newsi
මහා වංශය ලෝක උරුමයක් ලෙසින් අභිසෙස් ලබන අවස්ථාවේ ,එම ග්‍රන්ථය පිළිබඳව ඓතිහාසික තොරතුරු අධ්‍යයනය කර, අප තරුණ පරපුර දැනුවත් කිරීමේ අධ්‍යාශයෙන් මෙවන් ලිපියක් සම්පාදනයෙහිලා මසිත් යොමුවිය.ඉලෙක්ට්‍රොනික යුගයක නව්‍ය අත්දැකීම් අතරේ දෝලනය වන අප තරුණ පරපුර , දේශයේ අභිමානය මතු කරන, මහාවංශය කෘතිය කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරලීම අතිශයින් ම වැදගත්ය.
මහාවංශය, ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාණ හා ගෞරවාන්විත ඓතිහාසික වාර්තාවකි. පාලි භාෂාවෙන් ලියා ඇති මෙම වංශකතාව දිවයිනේ පුරාවෘත්ත ආරම්භයේ සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 4 වන සියවසේ මහාසේන රජුගේ පාලන සමය දක්වා වූ විස්තරාත්මක වාර්තාවක් සපයයි. මහාවංශය හුදු ඓතිහාසික ලේඛනයක් පමණක් නොව, පුරාතන ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ-දේශපාලනික සහ ආගමික ගතිකත්වයන් පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දෙන සංස්කෘතික හා ආගමික පුරාවස්තුවක් ලෙසින් විශ්ව කීර්තියක් හිමි කරගෙන ඇත.
මහාවංශය රචනා කරන ලද්දේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 5 වැනි සියවසේදී මහානාම නම් බෞද්ධ භික්ෂුන් වහන්සේ විසිනි. උන්වහන්සේ ශ්‍රී ලංකාවේ ථෙරවාදී බුදුදහමේ කේන්ද්‍රස්ථානය වූ අනුරාධපුරයේ මහාවිහාරීය , ආරාමයේ වැඩ හිඳි සේක. ධාතුසේන නිරිඳුන්ගේ (ක්‍රි.ව. 455-473) රාජ්‍යසමයෙහි මෙම කෘතිය රචනා වී ඇති බව පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්‍ෂි මඟින් තහවුරු කෙරේ. මහානාම ස්වාමිපාදයන්ගේ මුල්ම කෘතිය ලෙස සැළකෙන , දීපවංශය ඇතුළු පූර්ව වාචික සම්ප්‍රදායන් සහ ලිඛිත මූලාශ්‍ර ආශ්‍රයෙන්,මහාවංශය ග්‍රන්ථාරූඪ වේ.
මහාවංශයේ ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය වූ දීපවංශය ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය සංග්‍රහිත පැරණිම ග්‍රන්ථය ලෙස පිළිගැනේ. ඓතිහාසික ගවේෂකයකු වන ඕල්ඩර්න් බර්ග් සහ වෙනත් විද්වතුන්ගේ මතය අනුව ක්‍රිස්තු වර්ෂ 3-5 සියවස අතර,දීපවංශය රචනා වී ඇති බව පැවසේ. දීපවංශය ග්‍රන්ථකරණයේදී මූලාශ්‍ර ලෙසින් උපයෝගී කරගෙන ඇත්තේ අට්ඨකථා මූලාශ්‍රයන්ය. දීපවංශයෙහි 18 වැනි පරිචේදය සම්පුර්ණයෙන්ම භික්ෂුනී සාසන ඉතිහාසය පිළිබද දීර්ග විස්තරයක් සපයයි.
Image Source : wikimedia
මහාවංශයෙහි වයුහය සහ අන්තර්ගතය නිරීක්ෂණයට බඳුන් කිරීමේදී, එම කෘතිය ප්‍රධාන අදියර තුනකින් සමන්වි වන බැව් විද්‍යාමානිත ය.
පුරාවෘත්ත මත මතු වන අතීතය,පූර්ව-බෞද්ධ යුගය, ඓතිහාසික රජවරුන් සහ ඔවුන්ගේ රාජ්‍ය සමයන්හි සිදුවීම්, තත් අංශ ත්‍රීත්වය ලෙස සළකා ගැනීම යෙහෙකි.
වං
පූර්ව-බෞද්ධ යුගය කොටසට, විජය සහ ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තිකයන්ගේ පාලනය ඇතුළති. දිවයිනේ පාලනය ස්ථාපිත කිරීමට ඔවුන් ගත් උත්සාහයන් සහ ස්වදේශික යක්ෂ සහ නාග ගෝත්‍රිකයන් සමඟ පැවති සබඳතා එහි සවිස්තරව දැක්වේ.
පූර්ව-බෞද්ධ යුගය කොටසින් , අශෝක අධිරාජ්‍යයා සමඟ පැවති සම්බන්ධතා විවරණය කිරීම කෙරෙහි කතුවරයා වැඩි උනන්දුවක් දක්වයි. මහාවංශයේ සැලකිය යුතු කොටසක් ශ්‍රී ලංකාවට බුදුදහම හඳුන්වා දීම විස්තර කිරීම සඳහා කැප කර ඇත. දේවානම් පිය තිස්ස රාජ්‍ය සමයේ (ක්‍රි.පූ. 247-207) බුද්ධාගම ප්‍රචාරය කිරීම සඳහා ඉන්දියාවේ අශෝක අධිරාජයා තම පුත් මහින්ද තෙරණුවන් ශ්‍රී ලංකාවට එවූ ආකාරය එහි සජීවීමත් ලෙස නිරූපිතය.
මහාවිහාර ආරාමය ස්ථාපිත කිරීම, පූජනීය මහා බෝධීන් වහන්සේ රෝපණය , ස්තූප සහ වෙනත් ආගමික ව්‍යුහයන් ඉදිකිරීම පිළිබඳව විස්තර කරමින් වංශකථාව,එය පරිශීලනය කරන්නන්, නිරායාසයෙන් ආකර්ෂණය කර ගන්නා සෙයක් දිසේ.
ඓතිහාසික රජවරුන් සහ ඔවුන්ගේ රාජ්‍ය සමයන්හි සිදුවීම් පිළිබඳව වූ දෙවන අදියරින් ශ්‍රී ලංකාවේ පළමු අගනුවර වන අනුරාධපුරයේ සිට රට පාලනය කළ විවිධ රජවරුන් ගේ වත ගොත සහ පාලන සමයන්හි විශේෂතා අනාවරණය කෙරේ. බුදු දහම නඟා සිටුවන්නට ඔවුන් ලබා දුන් දායකත්වය, ඔවුන්ගේ සටන් මෙහෙයවීම් මෙහි අන්තර්ගතය. ඔවුන්ගේ පරිපාලන ජයග්‍රහණ පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක වාර්තා වෙසෙසින් මෙම අදියරෙහි ඇතුළත් කිරීමට ද මහනාම හිමියන් අපූර්වතම කුසලතාවක් දක්වයි.
හෙළ රජදරුවන් අතර වඩාත්ම කීර්තිමත් නිරීඳුන් ලෙසින් දුටුගැමුණු රජුන් හුවා දක්වන්නට ,මහාවංශය කතු මහා නාම හිමියන් සුවිශේෂී ලැදියාවක් දක්වන බව ප්‍රත්‍යක්ෂවේ.
දුටු ගැමුණු නිරීඳුන් (ක්‍රි.පූ. 161-137), ද්‍රවිඩ රජු එළාරයන් ට එරෙහිව කළ හමුදා මෙහෙයුම් සහ බෞද්ධ පාලනය යටතේ දිවයින එක්සේසත් කිරීමට ගත් උත්සාහයන් මෙම අදියරින් නිරූපිතය.
ඓතිහාසික වැදගත්කම
ශ්‍රී ලංකාවේ සහ දකුණු ආසියාවේ මුල් ඉතිහාසය අධ්‍යයනය කරන ඉතිහාසඥයින්ට සහ විද්වතුන්ට මහාවංශය අගනා මූලාශ්‍රයක් සේ බහු මානයට පාත්‍රවේ. එය දිවයිනේ ඉතිහාසය සඳහා කාලානුක්‍රමික රාමුවක් සපයන අතර එකල සංස්කෘතික හා ආගමික වර්ධනයන් පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දෙයි. ශ්‍රී ලංකාව සහ ඉන්දියාව අතර, විශේෂයෙන්ම බුදුදහමේ සන්දර්භය තුළ ඇති සමීප සබඳතා ද වංශකථාවෙන් ඉස්මතු කර දක්වයි.
සංස්කෘතික හා ආගමික වැදගත්කම.
ඓතිහාසික වටිනාකමෙන් ඔබ්බට, මහාවංශය සුවිසල් සංස්කෘතික හා ආගමික වැදගත්කමකින් යුක්තය. එය දිවයිනේ බෞද්ධ උරුමය විස්තර කරන පූජනීය ග්‍රන්ථයක් ලෙස ගෞරවයට පාත්‍ර වේ. රජවරුන්ගේ චරිත සහ බුදුදහම කෙරෙහි ඔවුන් දක්වන ලද අනුපමේය භක්තිය පාඨකයන්ට සදාචාරාත්මක හා අධ්‍යාත්මික උත්තේජනයක් ලබා දෙන සුළුය.
අඛණ්ඩ සහ පසු වංශකථා
මහාවංශය 18 වැනි සියවස දක්වා ඓතිහාසික ආඛ්‍යානය දීර්ඝ කරන චූලවංශය වැනි අඛණ්ඩ සහ පසුකාලීන වංශකතා කිහිපයකට ආභාෂය ලබා දුන්නේය. මෙම පසුකාලීන කෘති දිවයිනේ ඉතිහාසය සහ එහි පාලකයින් සහ ජනතාව කෙරෙහි බුදුදහමේ බලපෑම ලේඛනගත කිරීමේ සම්ප්‍රදාය අඛන්ඩව අනුගමනය කරන සෙයක් දීසේ.
මහාවංශය, ශ්‍රී ලංකාවේ පොහොසත් හා සංකීර්ණ ඉතිහාසය පිළිබඳ සාක්ෂියක් ලෙස සර්වකාලීන අගයකින් යුක්ත ඓතිහාසික ග්‍රන්ථ රත්නයකි. රජවරුන්, යුද්ධ මෙහෙයුම්, ආගමික පරිවර්තනයන් සහ සංස්කෘතික ජයග්‍රහණ පිළිබඳ එහි,අඛන්ඩ, සවිස්තරාත්මක වාර්තා ගෙනහැර දක්වයි. අප දේශය පිළිබඳව ආස්වාදනීය අභිමානයක්, ගෞරවයක් හා අධ්‍යාපනයක් ලබා දෙන, අතීතය වෙත පියන් විවර කරන කවුළුවක් විලසින් මහාවංශය මුළු මහත් ජාතියේම බුහුමනට බඳුන්වේ . ඓතිහාසික වාර්තාවක් සහ ආගමික ග්‍රන්ථයක් ලෙස, මහාවංශය ශ්‍රී ලාංකේය උරුමයේ අක් මුලක් ලෙස පවතින අතර, දිවයිනේ පැරණි ශිෂ්ටාචාරයේ චිරස්ථායී උරුමය පිළිබිඹු කරයි.
මෙම ලිපිය , මහාවංශය, එහි අන්තර්ගතය, වැදගත්කම සහ ශ්‍රී ලාංකේය ඉතිහාසය සහ සංස්කෘතිය කෙරෙහි එහි බලපෑම පිළිබඳ පුළුල් දළ විශ්ලේෂණයක් කිරීමට ගනු ලැබූ උත්සාහයක් ලෙසින් සැලකීම යෙහෙකි.
ආචාර්ය ගාමිණී කාරියවසම්.
